Түркі ұзын-етекті шапандары
Сақ замандағы қысқа шапандардың орнына Түркі дәуірінде ұзын-етекті шапандары пайда болған. Осындай ұзын шапандар қыста салт-атты адамның бұтын мен тізелерін аяздан және желден, ал жазда қатты ыстықтан қорғауға арналған. Бұл технология бір жолы ойлап тапқаннан соң енді ғасырлар бойы ешқашан өзгермеді. Бүгінгі күні де қазақ, қырғыз, моңғол, қарақалпақ, түркмен, башқұрт, қалмақ және басқа көшпелі халықтары ұзын дәстүрлі шапан киіп жүреді. Бұл мәнбісі осы өнертабыстың тиімділігін білдіреді.